Nadpobudliwość ruchowa
Czym jest zespół nadpobudliwości ruchowej?
Nadpobudliwość ruchowa rozumiana medycznie, oznacza zespół nadpobudliwości ruchowej, czyli zespół hiperkinetyczny, będący schorzeniem, który ma charakterystyczne objawy i wymaga odpowiedniego leczenia oraz terapii.
W dużym uproszczeniu można to sprowadzić do odmiennej pracy mózgu, która uniemożliwia dziecku kontrolowanie swoich zachowań, w tym uwagi i ruchów. Dziecko nadpobudliwe ruchowo nie ma czegoś za dużo, jednakże ma za mało zdolności do wewnętrznej kontroli i hamowania.
Nadpobudliwość jest stałą cechą, która może zmieniać się w miarę jak ono dorasta.
Może się przejawiać się w trzech w trzech sferach funkcjonowania dziecka:
- poznawczej objawiającej się zaburzeniami uwagi,
- ruchowej objawiającej się nadmierną ruchliwością,
- emocjonalnej objawiającej się nadmierną impulsywnością.
- Tworzą one pewien stały wzór zachowania i są obecne przez cały czas (w różnym nasileniu).
W związku z tym nasuwają się pewne ważne wnioski:
- dziecko nadpobudliwe jest nieuważne, impulsywne zawsze lub prawie zawsze,
- objawy mogą być mniej lub bardziej przeszkadzając, utrudniające życie dziecku i osobom z nim przebywającym.
Diagnoza nauczyciela przedszkola w kierunku dzieci nadpobudliwych ruchowo.
- informacje zebrane od rodziców na temat rozwoju dziecka i obecnego jego zachowania oraz stanu zdrowia (badania pediatryczne, neurologiczne)
- rozmowy, częsta i wnikliwa obserwacja dziecka
- informacje od specjalistów Poradni Psychologiczno - Pedagogicznej na temat problemu nadpobudliwości ruchowej.
Lista cech, które pomagają rozpoznać dziecko nadpobudliwe ruchowo.
Nadruchliwość:
- ma często nerwowe ruchy rąk lub stóp,
- nie jest w stanie usiedzieć w miejscu,
- wstaje z miejsca podczas zajęć,
- ma trudności ze spokojnym i cichym bawieniem się, odpoczynkiem,
- bywa nadmiernie gadatliwe,
- biega jak „nakręcone”.
Zaburzenia koncentracji uwagi:
- nie skupia uwagi podczas zajęć dydaktycznych, wykonywanych zadań, zabaw i gier,
- bywa, że nie słucha tego co się do niego mówi,
- często nie stosuje się do podawanych kolejno instrukcji nauczyciela,
- ma trudności z zorganizowaniem sobie pracy różnych zajęć,
- unika zajęć wymagających dłuższego wysiłku umysłowego,
- często gubi przybory potrzebne do zajęć,
- łatwo rozprasza się pod wpływem bodźców zewnętrznych.
Impulsywność:
- nie potrafi cierpliwie czekać na swoją kolej,
- wyrywa się z odpowiedzią zanim pytanie zostanie sformowane,
- przeszkadza, dokucza i przerywa innym,
- wtrąca się do rozmowy, zabaw innych,
- bywa, że niszczy wytwory pracy, zabaw innych dzieci.
Wskazówki i rady dla rodziców oraz nauczycielki przedszkola w pracy z dzieckiem nadpobudliwym:
- przydzielać do wykonania jedno nie więcej zadań w tym samym czasie (dziecko ma trudności z planowaniem pracy i lepiej niech poradzi sobie najpierw z jednym zadaniem),
- często angażować do aktywnego udziału w zajęciach, aby jego uwaga była ukierunkowana właściwie (pozostawione samo sobie znajduje wiele innych dla niego ciekawszych zajęć np. wyglądanie przez okno, przeglądanie kartek w książce lub zeszycie, przeszkadzanie siedzącemu z boku koledze, bawienie się piórnikiem itp.)
- widząc brak zainteresowania lub zniecierpliwienie, poprosić dziecko o pomoc np. wytarcie tablicy, przygotowanie lub rozdanie potrzebnych pomocy do zajęć, aby zmienić rodzaj aktywności w danym momencie,
- właściwie kierować aktywnością dzieci i wykorzystywać ją do celów pozytywnych np. planowanie i organizacja imprez, udział w dekorowaniu sali, czynności porządkowe (dziecko zaspokaja potrzebę ruchu, właściwie ją wykorzystuje, przyzwyczaja się do odpowiedzialności za wykonanie powierzonych zadań),
- wytwarzać dobry kontakt dziecka z rzeczywistością przez odpowiednie oraz planowe rozwijanie zainteresowań np. koła zainteresowań, basen, zajęcia plastyczne ( chodzi tu o umiejętne wypełnianie wolnego czasu, danie upustu jego energii),
- wskazany jest odpowiedni dobór kolegów i koleżanek do siedzenia przy jednym stoliku, tak aby wzajemnie negatywnie na siebie nie wpływali,
- przestrzegać rytmu dnia tzn. w miarę możliwości podawać posiłki o tej samej porze, zadbać, aby miało czas na zabawę, wstawało i chodziło spać o tej samej porze,
- zadbać, aby podczas zajęć związanych z nauką nic nie zakłócało jego spokoju,
- zainteresować dziecko zajęciami, wyrabiającymi cierpliwość i dokładność,
- doskonalić sprawności manualne poprzez prowadzenie różnych zajęć praktycznych i plastycznych wymagających coraz dokładniejszych, bardziej precyzyjnych czynności,
- nie stosować w stosunku do dziecka kar fizycznych,
- umiejętnie stosować trudności w zadaniach wymagających opanowania i skupienia (rozpoczynać od zadań wymagających krótszego skupienia uwagi do zadań wymagających dłuższego skupienia),
- należy dziecko wyciszyć przed snem, nie stwarzać okazji do oglądania filmów, bajek nadmiernie pobudzających emocjonalnie,
- można włączać płyty, kasety z muzyką relaksacyjną, szczególnie przed snem,
- wytworzyć życzliwą, serdeczną atmosferę rodzinną w domu i przedszkolu.
Literatura:
- M. Nowak: „Dziecko nadpobudliwe”.
- Remedium – wrzesień 2005r. M. Kowalik-Olubińska „Nadpobudliwość psychoruchowa u dzieci – problemy diagnozy”
- T. Wolańczyk, A. Kołakowski, M. Skotnicka: „Nadpobudliwość psychoruchowa u dzieci”.
- M. Żebrowska: „Psychologia dzieci i młodzieży”.